Liquiditeit of liquidatie
Grote delen van de wereld kampen tegenwoordig met een ernstige liquiditeitscrisis.De befaamde globalisering van de kapitaalmarkten lijkt zich steeds meer te beperken tot de rijkere delen, de meer liquide beurzen, de meer welvarende geopolitieke buurten.De rage van ‘opkomende economieën’ is zo goed als uitgestorven.Probeer de Macedoniërs eens te vertellen over de mondiale kapitaalmarkten: vorig jaar investeerde de hele wereld 8 miljoen dollar in hun arme land.Kostwinners verdienen gemiddeld 300 DM per maand.Officieel is meer dan een derde van de beroepsbevolking werkloos.Geen wonder dat mensen hun rekeningen niet betalen, werkgevers geen salarissen betalen, het banksysteem de neiging heeft af en toe te crashen en het gemiddelde werkelijke wanbetalingspercentage 50% is.
Illiquiditeit ondermijnt het vertrouwen tussende economische spelers.Een dergelijk vertrouwen is een voorwaarde voor het bestaan van een bloeiende, moderne economie.We stellen allemaal de bevrediging van onze verlangens uit: we sparen nu en consumeren bijvoorbeeld later, of we verkopen goederen of diensten en krijgen een maand later betaald.Een dergelijk uitstel van bevrediging vormt de kern van de economische machine van het nieuwe tijdperk.Het kan echter niet worden bereikt als de spelers elkaar niet vertrouwen om hun beloften na te komen (bijvoorbeeld om te betalen).Als alternatief kan de staat een efficiënt rechtssysteem instellen, geholpen door actieve wetshandhavingsinstanties.Het nakomen van beloften kan worden opgelegd om de natuurlijke neiging om ze te negeren tegen te gaan.
De overgangslanden missen beide: liquiditeit die nodig is om iemands monetaire woord te houden en het rechtssysteem om hem hiertoe te dwingen als hij zich terugtrekt.Geen wonder dat alle betrokkenen actief naar oplossingen zoeken: het bedrijfsleven, de staat, de rechtbanken en zelfs consumenten.
In dit artikel beschrijven we enkele van de wereldwijde trends.De trends zijn wereldwijd, de reactie is wereldwijd omdat het probleem wereldwijd is.Het stuiteren van cheques is een dagelijkse realiteit geworden in plaatsen die zo rijk zijn als bijvoorbeeld Israël.De toenemende crisis in Zuidoost-Azië is een voorafschaduwing van faillissementen en achterstallige vorderingen op huiveringwekkende schaal.
De eenvoudigste methode is om terug te keren naar een cash-economie.Betalingen worden alleen in contanten geaccepteerd.Dit vertraagt natuurlijk de snelheid van geldachtige producten en vermindert hun overwicht, waardoor de expansie van economische activiteit wordt belemmerd.Een nog kwaadaardigere variant is de ruileconomie.Goederen en diensten worden zonder contant geld geruild.Het is geld dat nieuwe toegevoegde waarde genereert (door de introductie van nieuwe technologie te vergemakkelijken, om maar één functie te noemen).Bij gebrek aan geld stagneert de economie, degenereert en stort ten slotte in als gevolg van enorme mismatches van vraag en aanbod en van de soorten aangeboden en gevraagde goederen en diensten.Toch heeft dit systeem het voordeel dat het de economische patiënt in leven houdt, zelfs na een enorme liquiditeitsbloeding.Zonder ruileconomie zou de economie volledig tot stilstand zijn gekomen en zijn verslechterd tot landbouw voor eigen gebruik.Maar ruilhandel is als chemotherapie: het is goed voor een beperkte periode en de bijwerkingen zijn soms erger dan de kwaal.
In veel landen (om maar eens Georgië te noemen) worden wanbetalingen voorkomen door te eisenvooruitbetaling voor verwacht verbruik.Laten we het elektriciteitsverbruik als voorbeeld nemen: veel grootverbruikers en tal van huishoudens betalen hun rekeningen helemaal niet.Het afsluiten van de elektriciteit is een effectieve strafmaatregel, maar kost het elektriciteitsbedrijf veel geld.De oplossing?Programmeerbare elektronische meters.De consument koopt een smartcard (vergelijkbaar met telefoonkaarten).De kaart stelt de koper in staat om een bepaalde hoeveelheid prepaid elektriciteit te gebruiken en is oplaadbaar.De consument betaalt vooraf, er wordt geen stroom verspild, het elektriciteitsbedrijf is blij, de tarieven gaan omlaag voor alle gebruikers.Vooruitbetaling heeft wel een contracterend effect op de vraag naar en het gebruik van elektriciteit – maar dit is welkom.Het betekent alleen dat mensen efficiënter met elektriciteit omgaan.
Een totaal andere aanpak is de verificatiebenadering.De persoon die de betaling uitvoert, heeft een kaart bij zich die bevestigt dat hij kredietwaardig is en zijn verplichtingen zal nakomen.Anders dient de kaart ook als verzekeringspolis: een entiteit, niet verbonden aan de transactie, garandeert de betaling tegen een vergoeding.Deze entiteit is financieel levensvatbaar en sterk genoeg om volledig te worden vertrouwd door de ontvanger van de betaling.
Deze markt voor kredietgaranties is verder ontwikkeld in de VS (waar creditcards contant geld en persoonlijke cheques hebben ingehaald als betaalmiddel).betaling) dan in West-Europa.Maar zelfs in Europa zijn er creditcard-equivalenten die zeer wijdverbreid zijn: de Eurocheck-kaart is bijvoorbeeld echt een creditcard, hoewel deze meestal wordt geleverd met fysieke cheques en slechts een beperkt bedrag garandeert.Men moet de functies van een debetkaart (met directe en onmiddellijke facturering van een bankrekening na een transactie) onderscheiden van die van een creditcard.Laatstgenoemde maakt het mogelijk om de rekening te factureren op een bepaalde dag van de maand die volgt op de maand waarin de transactie is uitgevoerd of zet de betaling om in termijnen (binnen de kredietlimieten van de kaarthouder zoals goedgekeurd door zijn bank).).Maar in beide gevallen is de garantie er en is dit het meest overheersende kenmerk van het systeem.Dergelijke kaarten lijken een perfecte oplossing, maar dat zijn ze niet: de commissies die door de kaartuitgevers in rekening worden gebracht, zijn schandalig.Tussen 2 en 10 procent van de gedane betalingen gaat naar de zakken van de kaartuitgevers.Kaarten worden gestolen, vervalst, verloren, misbruikt door hun eigenaren, verlopen.Maar met de komst van nieuwe technologieën zouden al deze problemen moeten worden opgelost.Elektronische POS (point of sale) kassa’s, verbonden via communicatienetwerken, controleren de kaart en verifiëren de gegevens: is deze geldig, wordt deze gepresenteerd door de rechtmatige eigenaar, is deze gestolen of verloren, valt de aankoop binnen de grenzen van degoedgekeurd krediet enzovoort.Daarna verloopt de facturatie automatisch.Dergelijke apparaten zullen fraude vrijwel elimineren.De creditcardmaatschappijen garanderen de betalingen die onderhevig zijn aan restcriminaliteit.
Een andere snel ontwikkelende oplossing is de smartcard.Dit zijn kaarten die lijken op telefoonkaarten en die kunnen worden belast met geld op de bank of via geldautomaten.Deze kaarten (veel gebruikt in België, Oostenrijk, Duitsland en vele andere landen) bevatten een geldbedrag dat van de rekening van de kaarthouder wordt afgeschreven.Het account wordt gefactureerd voor elke opwaardering.De kaart is het elektronische (en slimme) equivalent van contant geld en kan in tal van bedrijven worden uitgelezen (=afgeschreven) door speciale geldautomaten.Wanneer de betaling is uitgevoerd, wordt het op de kaart opgeslagen geld verlaagd en slaat de ontvanger van de betaling de betaling op magnetische media op voor latere bezorging bij zijn bank (en creditering van zijn rekening).
Er bestaat een meer primitieve versie.in veel landen in Oost-Europa: deposanten ontvangen cheques die exact overeenkomen met het bedrag dat op hun rekening is gestort.Deze cheques zijn net zo veilig als de banken die ze hebben uitgegeven, omdat ze volledig in contanten kunnen worden omgezet.Het zijn eigenlijk papieren ‘smartcards’.
Creditcards en (goedkopere) smartcards zijn een manier om het vertrouwen te herstellen in een verbrijzelde, illiquide economie.Macedonië moet hen beiden serieus nemen en hen aanmoedigen door middel van de juiste wetgeving en hulp van de staat.Voor Macedonië is de keuze om liquide te zijn of, God verhoede, om zichzelf economisch te liquideren.
